- Witajcie! Rozpoczynamy dziś cykl postów poświęconych naszej wystawie czasowej pt. „Dzieje wędrującej kolekcji. Sztuka polska ze zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach”. Na początku chcemy przybliżyć Wam sylwetki artystów, których prace prezentujemy na ekspozycji. Postaramy się odkryć szczególnie mniej znane epizody z ich życia, ciekawostki i wzajemne powiązania. Przyjrzymy się temu, co ich inspirowało, napędzało do działania.
- To od kogo by tu zacząć? Ależ to oczywiste! Rozpoczynamy od przedstawienia Wam samego twórcy tej niezwykłej kolekcji – Tadeusza Dobrowolskiego – człowieka nietuzinkowego, artysty, miłośnika sztuki, organizatora i wizjonera, bez którego niezwykła kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach wyglądałaby zupełnie inaczej.
- Tadeusz Dobrowolski urodził się w Nowym Sączu w 1899 roku. Po ukończeniu tam gimnazjum klasycznego podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jednocześnie też na krakowskiej ASP uczył się malarstwa pod okiem Józefa Mehoffera, później uczęszczał też na zajęcia z muzeologii. Pierwsze poważne stanowisko objął mając 26 lat. Został wówczas dyrektorem Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy. Dwa lata później, w 1927 roku, przeprowadził się na Śląsk, gdzie podjął się szczególnego zadania: utworzenia od podstaw Muzeum Śląskiego w Katowicach. Jednocześnie był też kierownikiem Oddziału Sztuki przy Śląskim Urzędzie Wojewódzkim oraz konserwatorem zabytków województwa śląskiego. Dobrowolski przyczynił się też do powstania Instytutu Śląskiego, Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku, Państwowego Konserwatorium Muzycznego oraz wielu innych instytucji.
- Ta wytężona działalność trwała 12 lat (do wybuchu wojny), podczas których udało się zgromadzić ogromną ilość zabytków z historii sztuki, archeologii, historii czy etnologii. Zbiory miały mieć charakter regionalny, ale osadzony w szerokim ogólnopolskim, a nawet europejskim kontekście. Do kolekcji sztuki polskiej XIX i XX wieku pozyskiwano wyłącznie prace najwyższej klasy.
- Tadeusz Dobrowolski podjął jeszcze jedno ogromne wyzwanie – rozpoczął budowę siedziby tworzonego przez siebie muzeum. Gmach o kubaturze 65 000 m³ zaprojektowany został z uwzględnieniem najnowocześniejszych wówczas rozwiązań technicznych. Miał zapewniać komfort pracy zatrudnionym tam muzealnikom, ale tez funkcjonalność i wszelkie wygody zwiedzającym. Niestety wojna zniweczyła to wspaniałe przedsięwzięcie. Gmach wzniesiony w stanie surowym, będący symbolem polskości, polskiej kultury, został przez niemieckich okupantów rozebrany do ostatniej cegły. Zbiory, jakie udało się zgromadzić, ewakuowano z Katowic m.in. do Lublina i do Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Przez transporty i wojnę kolekcja nieco zubożała, a do Katowic powróciła dopiero w 1984 roku w wyniku restytucji.
- 6 listopada 1939 Tadeusz Dobrowolski został aresztowany wraz z innymi naukowcami w ramach Sonderaktion Krakau. Trafił do obozu koncentracyjnego Sachsenchausen, skąd został zwolniony w 1940. Po zakończeniu wojny pracował na UJ. W latach 50-tych był dyrektorem Muzeum Narodowego w Krakowie. Był inicjatorem remontu Domu Jana Matejki, przebudowy Muzeum Czartoryskich i wnętrz pierwszego piętra sukiennic.
- Tadeusz Dobrowolski obok swojej pracy naukowej, akademickiej i muzealnej dużo publikował. Spod jego pióra wyszło ponad 300 studiów i monografii poświęconych dziejom sztuki polskiej, Śląska, Pomorza i Krakowa. Za swoje wybitne zasługi był wielokrotnie nagradzany.
- Zmarł w marcu 1984 roku w Krakowie. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim.
